Her body, her voice?

Op 19 oktober 2023 verdedigde ik mijn proefschrift Her body, her voice? A linguistic ethnography on language diversity and participation at an abortion clinic.

Ik deed een linguïstisch-etnografische studie naar de rol van taaldiversiteit in een Vlaams abortuscentrum. Mijn studie beschrijft ten eerste hoe het centrum een speciale status geeft aan de talen Nederlands, Engels en Frans en dat er vaak onvoldoende rekening wordt gehouden met de taalachtergrond van cliënten. Het centrum maakt bovendien zelden gebruik van professionele tolken en in plaats daarvan wordt er sterk vertrouwd op wat ik “cliëntbegeleidende tolken” noem (d.w.z. personen die met de cliënt meekomen en als tolk optreden). Mijn studie laat verder ook zien hoe enkel cliënten met voldoende kennis van het Nederlands, Engels of Frans vrij kunnen kiezen tussen een curettage of een pilbehandeling, twee verschillende types van een abortusbehandeling. Aan cliënten die niet over kennis van één van die drie institutionele talen beschikken, wordt de pilbehandeling uit veiligheidsoverwegingen niet aangeboden. Verder blijkt dat er een grote variatie bestaat in de mate waarin en de manier waarop medewerkers over die keuze communiceren met de cliënten tijdens de consultatie: in veel gevallen wordt het voor anderstalige cliënten niet duidelijk dat en waarom zij niet in aanmerking komen voor de pilbehandeling. Mijn studie rapporteert ook over hoe talige diversiteit adequate informatie-uitwisseling tijdens de abortusconsultatie in de weg kan staan, bijvoorbeeld wanneer cliëntbegeleidende tolken (d.w.z. individuen die met de cliënte meekomen en als tolk optreden) moeite hebben om medische informatie adequaat over te brengen. Tot slot zoom ik met mijn studie in op hoe cliëntbegeleidende tolken binnen de abortusconsultatie vaak verschillende andere rollen op naast de rol van tolk. Zij treden geregeld naar voren als “antwoorder,” “informatie-opvrager” en “informatieverschaffer” en spreken zo in naam van de cliënte. Mannelijke partners die als tolk optreden spreken bovendien ook in eigen naam of in naam van het koppel. Deze verschillende rolopvoeringen kunnen de stem van de cliënte luider doen klinken maar omgekeerd soms ook dempen.

Mijn bevindingen tonen aan dat institutionele praktijken en idealen die meer voor de hand liggen wanneer er geen taaldiversiteit in het spel is (keuze bieden tussen twee methoden, begrijpen wiens stem je hoort als professional), plots onder druk komen te staan in bepaalde situaties van taaldiversiteit. Wat de cliënten betreft, concludeert deze studie dat taaldiversiteit – en de manier waarmee er wordt omgegaan – sterk samenhangt met de manieren waarop en de mate waarin vrouwen aan hun abortuszorg kunnen deelnemen: (niet) kunnen kiezen tussen twee methoden, (niet) kunnen spreken en (geen) correcte of volledige informatie krijgen tijdens de abortusconsultatie. De manier waarop in de abortushulpverlening rekening wordt gehouden met taaldiversiteit en de beleids- en praktijkkeuzes die daarbij worden gemaakt verdienen daarom bijzondere aandacht, zeker omdat het een omgeving betreft waarin de participatie van vrouwen net zo belangrijk is.